Διαβάζουμε συχνά στον τύπο ότι η εταιρεία Χ εξασφάλισε «Παγκόσμια Πατέντα» για το πρωτοποριακό προϊόν της. Πρόκειται για βασική παρανόηση ή παραπληροφόρηση εννοιών και διαδικασιών οι οποίες είναι αντικειμενικά δυσπρόσιτες. Δεν υπάρχει «Παγκόσμια Πατέντα», δεν υπάρχει μια διαδικασία η οποία να κατοχυρώνει δικαιώματα σε όλον τον κόσμο, και ούτε θα υπάρξει στα επόμενα 50 χρόνια.
Ας δούμε λοιπόν από που προέρχεται η παρανόηση και κυρίως τι πρέπει να προσέξει ο εφευρέτης/καταθέτης.
Τι είναι η προτεραιότητα;
Σε κάθε χώρα, ο πρώτος καταθέτης μιας ευρεσιτεχνίας, έχει πλήρη δικαιώματα έναντι του δεύτερου. Τι δικαιώματα έχει όμως ο πρώτος καταθέτης σε μια άλλη χώρα; Πώς μπορεί να διασφαλίσει διακαιώματα;
Η σοβαρότερη προσπάθεια εναρμόνισης εμπορικής νομοθεσίας έγινε to 1883 με τη Συνθήκη του Παρισιού για την Προστασία της Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας. Σύμφωνα με το Άρθρο 4 αυτής της Συνθήκης, ο πρώτος καταθέτης μιας ευρεσιτεχνίας διατηρεί ένα δικαίωμα «παγκόσμιας προτεραιότητας»: ο καταθέτης ο οποίος θα καταθέσει αίτηση σε μια χώρα (1η κατάθεση), έχει προτεραιότητα έναντι οποιουδήποτε άλλου ο οποίος θα καταθέσει αργότερα, αν μέσα στο επόμενο έτος καταθέσει παρόμοιες αιτήσεις σε άλλες χώρες (2ες καταθέσεις) οι οποίες τον ενδιαφέρουν εμπορικά. Η Συνθήκη του Παρισιού επιτρέπει στον καταθέτη να κάνει μια γρήγορη και οικονομική 1η κατάθεση στη χώρα του και στη γλώσσα του, ώστε να εξασφαλίσει τα δικαιώματά του έναντι τρίτων, έτσι ώστε στον επόμενο χρόνο να βρει χρηματοδότηση και επαφές, ώστε να προχωρήσει στις λεγόμενες 2ες καταθέσεις στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, την Κίνα, τ Βραζιλία κλπ. Οι καταθέσεις αυτές προϋποθέτουν συχνά μεταφράσεις σε ξένες γλώσσες και εξειδικευμένη νομική εκπροσώπηση σε κάθε χώρα, πράγμα που μεταφράζεται σε κόστος πολλών δεκάδων χιλιάδων ευρώ.
Αν μέσα στο πρώτο έτος, το οποίο ονομάζεται «έτος προτεραιότητας», δεν καταθέσει την εφεύρεσή του σε άλλες χώρες ή γεωγραφικές περιοχές, τα δικαιώματά του θα περιοριστούν μόνο στη χώρα της 1ης κατάθεσης, για παράδειγμα την Ελλάδα. Επομένως, δεν θα μπορέσει να αποφύγει την αντιγραφή, παρά μόνο στην 1 η χώρα.
Τι είναι το PCT;
Εναλλακτικά, πολλοί καταθέτες προτιμούν, αντί πολλαπλών 2ων καταθέσεων, να ακολουθήσουν τη διαδικασία που υπαγορεύεται από τη Συνθήκη Διεθνούς Συνεργασίας για Ευρεσιτεχνίες (PCT ή Patent Cooperation Treaty). Με την κατάθεση μιας μόνο αίτησης, (η οποία μπορεί να είναι η 1η μια 2η κατάθεση εντός του έτους προτεραιότητας), ο καταθέτης μπορεί να κάνει στη συνέχεια αίτηση για χορήγηση Διπλώματος Ευρεσιτεχνίας σε οποιαδήποτε από τα 152 κράτη-μέλη της συνθήκης.
Το πλεονέκτημα αυτής της οδού είναι το ότι οι πολυέξοδες 2 ες καταθέσεις μετατίθενται χρονικά για τον 29 ο μήνα από την ημερομηνία προτεραιότητας, αντί του 11ου μήνα που υπαγορεύει η συνθήκη του Παρισιού. Με άλλα λόγια, με τη διαδικασία αυτή ο καταθέτης «αγοράζει» πολύτιμο χρόνο. Στη συνέχεια των καταθέσεων, ακολουθεί η διαδικασία ουσιαστικής εξέτασης σε κάθε διαφορετικό κράτος, η οποία καταλήγει σε κατοχύρωση ευρεσιτεχνίας, ή απόρριψη. Κανένα κράτος δεν δεσμεύεται από την απόφαση ενός άλλου, ή ακόμα λιγότερο από την Έκθεση Έρευνας (Search Report) του PCT. Εξαίρεση αποτελούν τα 38 κράτη-μέλη του ΕΡΟ, τα οποία είναι υποχρεωμένα να αποδεχθούν την απόφαση των εξεταστών του ΕΡΟ.
Ποια είναι η καλύτερη διαδικασία;
Δεν υπάρχει μια σαφής απάντηση. Ο εφευρέτης θα πρέπει να συζητήσει με έναν εξειδικευμένο Σύμβουλο Ευρεσιτεχνίας και να καταλήξουν μαζί στην καλύτερη διαδρομή, με βάση την πορεία και τη φάση της εφεύρεσης, τις οικονομικές δυνατότητές του, τις επαφές με χρηματοδότες και επενδυτές, την ταχύτητα αντίδρασης των ανταγωνιστών, και πολλούς άλλους παράγοντες.
Δύο βασικές συμβουλές προς τον εφευρέτη/καταθέτη είναι:
A. Να μην δημοσιεύσει και να μην αποκαλύψει σε κανέναν το περιεχόμενο της εφεύρεσης πριν την 1η κατάθεση. Αν είναι απαραίτητο να μιλήσει π.χ. σε έναν τεχνικό σύμβουλο, θα πρέπει να ζητήσει την υπογραφή ενός Συμφώνου Εμπιστευτικότητας (Non-Disclosure Agreement, NDA)
B. Να καταθέσει σε όσες χώρες τον ενδιαφέρουν εντός του «έτους προτεραιότητας», είτε απ’ ευθείας, είτε ακολουθώντας τη διαδικασία PCT.
