Του δρ. Δημήτρη Κουζέλη
Η άμυνα της πατρίδας μας, η οικονομία με όλους τους επιμέρους τομείς της (βιομηχανία, ναυτιλία, τουρισμός, γεωργία κλπ), η εξωτερική πολιτική, η παιδεία, η υγεία, αποτελούν ασφαλώς τις προτεραιότητες της χώρας και είναι, επομένως, τα πεδία στα οποία κάθε κυβέρνηση θα αφιερώσει τον περισσότερο χρόνο, θα αφιερώσει τα καλύτερα στελέχη της και θα βασίσει την επικοινωνιακή πολιτική της. Είναι επίσης οι τομείς οι οποίοι κρίνουν τις εκλογικές αναμετρήσεις.
Υπάρχουν όμως και μικρότερες προτεραιότητες ή “υποδομές”, χωρίς την ανάπτυξη των οποίων, μακροπρόθεσμα υποφέρουν και οι βασικές προτεραιότητες, και οι οποίες παραμένουν κάτω από το ραντάρ των πολιτικών. Μια τέτοια υποδομή είναι η Διανοητική Ιδιοκτησία (Δ.Ι.), η οποία περιλαμβάνει τη Βιομηχανική (ευρεσιτεχνίες, εμπορικά σήματα, βιομηχανικά σχέδια, προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης κλπ.) και την Πνευματική Ιδιοκτησία (τα πρωτότυπα έργα λόγου και τέχνης). Η διανοητική ιδιοκτησία αποτελεί βασική υποδομή μιας χώρας, διότι κατ’ αναλογία με το κτηματολόγιο που ορίζει σε ποιόν ανήκει μια φυσική ιδιοκτησία (ένα οικόπεδο ή ένα διαμέρισμα), καθορίζει σε ποιόν ανήκει η ανωτέρω διανοητική, άυλη ιδιοκτησία. Σε όλους τους ανωτέρω τομείς της Δ.Ι. η Ελλάδα είναι ουραγός στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
To Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο (International Chamber of Commerce, ICC) εντόπισε αυτό το μεγάλο χάσμα με την ΕΕ και το μειωμένο ενδιαφέρον της επίσημης πολιτείας. Γι’ αυτόν το σκοπό ίδρυσε την Επιτροπή Διανοητικής Ιδιοκτησίας, την οποία στελέχωσε με ανώτερα στελέχη και επιφανείς επαγγελματίες του τομέα και της ανέθεσε την καταγραφή της σημερινής κατάστασης, την αναζήτηση και εντοπισμό των παρατηρούμενων ελλείψεων, την πρόταση συγκεκριμένων λύσεων και τη σύνταξη ενός κειμένου αρχών, του Οδικού Χάρτη για την ανάπτυξη της Διανοητικής Ιδιοκτησίας στην Ελλάδα. Ο Οδικός Χάρτης δημοσιεύθηκε στις αρχές του 2020, έλαβε πολλά θετικά σχόλια και κανένα αρνητικό.
Ένα χρόνο μετά από τη δημοσίευσή του παρατηρήσαμε τις αλλαγές που συντελέστηκαν και δημοσιεύουμε την “Προσθήκη 2021“, μια ολιγοσέλιδη αναφορά των ευρημάτων μας.
Στην Προσθήκη 2021, ανάμεσα στα θετικά ευρήματα που αφορούν τις “Ευρεσιτεχνίες” επισημαίνουμε τη δημιουργία του ΤΕΣ “Μεταφοράς Τεχνολογίας και Διανοητικής Ιδιοκτησίας”, την προετοιμασία της πρόσκλησης για τη δημιουργία και αναβάθμιση των Γραφείων Μεταφοράς Τεχνολογίας και του σχεδίου νόμου για τη δημιουργία τεχνοβλαστών (spin-offs).
Στον αντίποδα, τα δύο σημαντικότερα προβλήματα του Εθνικού συστήματος Ευρεσιτεχνίας δεν βρήκαν λύση και συνεχίζουν να είναι: α. η απουσία Πιστοποιημένων Συμβούλων Ευρεσιτεχνίας, η οποία οφείλεται στην καθυστέρηση έναρξης ουσιαστικών εργασιών της Ακαδημίας Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας και β. ο χρόνος σύνταξης και αποστολής της Έκθεσης Έρευνας (ΕΕ) από τον ΟΒΙ στον καταθέτη, με αποτέλεσμα η Έκθεση Έρευνας, στον χρόνο που συντάσσεται, σε σχέση με μια πιθανή διεθνή επέκταση της ευρεσιτεχνίας, να μην έχει καμία αξία.
Όσον αφορά τα Εμπορικά Σήματα, το θετικότερο γεγονός είναι η πρόσφατη κατάθεση νομοσχεδίου για τη μεταφορά της Διεύθυνσης Σημάτων από το Υπουργείο Ανάπτυξης στον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας. Η απόφαση αυτή αντανακλά την πρακτική όλων των βιομηχανικά αναπτυγμένων χωρών να συγκεντρώνουν όλη τη Βιομηχανική Ιδιοκτησία σε έναν οργανισμό. Απομένει η απόφαση αυτή να υλοποιηθεί με τρόπο που θα εκμεταλλεύεται στο έπακρο την τεχνογνωσία και εμπειρία των στελεχών κι υπαλλήλων του υπουργείου, διότι τα Σήματα (όπως και οι ευρεσιτεχνίες) αποτελούν έναν πολύ ιδιαίτερο τομέα της δημόσιας διοίκησης.
Επίσης θετικό σημείο, αποτελεί η ψήφιση του νόμου 4712/2020 και η δημιουργία της ΔΙΜΕΑ. Κατανοούμε όμως ότι η πανδημία και οι νέες προτεραιότητες που έθεσε η αντιμετώπιση της πανδημίας δεν επέτρεψαν στη ΔΙΜΕΑ να επιτελέσει το έργο της στα θέματα καταστολής του παρεμπορίου.
Στα θέματα της Πνευματικής Ιδιοκτησίας υπήρξαν διαδοχικές, θετικές, νομοθετικές εξελίξεις όσον αφορά την προσβολή των δικαιωμάτων στο διαδίκτυο, ώστε να διακόπτεται άμεσα η πρόσβαση σε παράνομο περιεχόμενο που βρίσκεται σε ιστότοπους-αντίγραφα. Με τη νέα διαδικασία προστατεύεται με επιτυχία η ζωντανή μετάδοση γεγονότων εθνικής ή διεθνούς τηλεθέασης. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν βελτιώσεις αναφορικά με τη συλλογική διαχείριση, τη δραστηριοποίηση στην Ελλάδα τόσο των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης όσο και των ανεξάρτητων οντοτήτων διαχείρισης που έχουν εγκατάσταση σε άλλο κράτος μέλος, αλλά και στην ελληνική επικράτεια, ώστε να υπάρχει ασφάλεια δίκαιου.
Στο θέμα “Ιδιωτικότητα και Προσωπικά Δεδομένα”, μετά την πρώτη έκδοση του παρόντος Οδικού Χάρτη ψηφίστηκε ο νόμος για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Ο νέος νόμος περιλαμβάνει σημαντικές διατάξεις που αφορούν τη σχέση εργαζόμενου-εργοδότη, διατάξεις ιδιαίτερα χρήσιμες για τις επιχειρήσεις και τις σχέσεις τους με τους εργαζομένους.
Δυστυχώς, στο ίδιο διάστημα η δραστηριότητα της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα δεν φαίνεται να στέκεται στο αναμενόμενο ύψος – προφανώς και λόγω έλλειψης πόρων και ανεπαρκούς στελέχωσης – καθώς η πιο πρόσφατη έκθεση αφορά στο 2018, ενώ οι πληροφορίες που αναγράφονται στην ιστοσελίδα της σχετικές με τις καταγγελίες και τα επιβληθέντα πρόστιμα είναι εντελώς αποσπασματικές και ελλιπείς.
Ενώ η σημερινή κυβέρνηση φαίνεται να έχει πολύ περισσότερη πολιτική βούληση συγκριτικά με προηγούμενες να αλλάξει το τοπίο της Διανοητικής Ιδιοκτησίας στην Ελλάδα και ενώ υπάρχουν πεδία όπου καταγράφεται πρόοδος, σε κάποια άλλα ιδιαίτερα σημαντικά, όπως οι Ευρεσιτεχνίες και η λειτουργία της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα καταγράφεται σημαντική υστέρηση. Η Επιτροπή Διανοητικής Ιδιοκτησίας του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου (ICC-Hellas) θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις.
* Ο Δρ. Δημήτρης Κουζέλης είναι European Patent Attorney, Πρόεδρος της Επιτροπής Διανοητικής Ιδιοκτησίας του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου (ICC Hellas), Διευθύνων Σύμβουλος της www.intel-lex.eu
